Traktat o dostępie osób niewidomych do utworów drukowanych

Odbyło się ostatnie formalne posiedzenie SCCR przed konferencją w Marrakeszu

W dniach 18-20 kwietnia w Genewie odbyła się specjalna sesja Stałego Komitetu ds. Prawa Autorskiego (SCCR) w Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO).   Komitet pracował nad treścią projektu traktatu, który odnosi się do dozwolonego użytku na rzecz osób z  dysfunkcją  wzroku i innymi niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi zapoznawanie się z drukiem.

Podczas posiedzenia przedstawiciele delegacji prowadzili negocjacje dotyczące przepisów traktatu regulujących zasady wprowadzenia dozwolonego użytku na rzecz osób niepełnosprawnych do prawa krajowego. Rozmawiano także na temat międzynarodowej wymiany utworów w formatach dostępnych dla niewidomych oraz zabezpieczeń technicznych wykorzystywanych w takich sytuacjach.

Podczas ostatniego posiedzenia przedstawiciele delegacji dyskutowali również na temat klauzuli dostępności handlowej, która ma znaleźć się w przyszłym traktacie. Zgodnie z nią sygnatariusze traktatu mieliby możliwość wprowadzenia w krajowych systemach prawnych przepisów, które zachęcają wydawców do rozszerzenia swojej oferty o utwory w formatach dostępnych dla osób niewidomych. Uzgodniono, że regulacje dotyczące dozwolonego użytku na rzecz osób z dysfunkcjami wzroku powinny obowiązywać wówczas, gdy utwory w  odpowiednich formatach nie są oferowane komercyjnie. Kwestia obowiązywania tej klauzuli w ramach międzynarodowej wymiany utworów w specjalnych formatach  pozostaje jednak cały czas otwarta.

Ponadto negocjacje dotyczyły potrzeb krajów rozwijających się i najsłabiej rozwiniętych (developing and least developed countries). Chodzi tu głównie o wprowadzenie regulacji umożliwiających swobodne  tłumaczenie utworów na rzecz osób niewidzących. To jednak będzie wymagało uzasadnienia w kontekście równego dostępu do twórczości dla osób niewidomych i widzących. Ci ostatni bowiem nie mają dziś możliwości swobodnego tłumaczenia utworów w ramach dozwolonego użytku.

Dużo czasu poświęcono także debacie dotyczącej zasad, na jakich do traktatu będą mogły przystąpić kraje nie będące stronami żadnej z trzech podstawowych umów międzynarodowych dotyczących prawa autorskiego tj. Konwencji Berneńskiej lub Traktatu WIPO o Prawie Autorskim (WCT) lub Porozumienia w sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej (TRIPS).

Rozmowy, które prowadzono na ostatnim posiedzeniu były bardzo konstruktywne, niemniej jednak nie doprowadziły one do oczekiwanych rezultatów. Nadal wiele przepisów projektu traktatu nie zostało uzgodnionych. Do dokumentu wprowadzono również wiele klauzul interpretacyjnych (agreed statements).
Treść projektu traktatu została jednak zaakceptowana jako propozycja wyjściowa do negocjacji w czasie konferencji dyplomatycznej. Odbędzie się w dniach 16 – 30 czerwca br. w Marrakeszu.  Do tego czasu nie zostało zaplanowane żadne formalne spotkanie Komitetu ds. Prawa Autorskiego i Praw Pokrewnych, jednakże kluczowi negocjatorzy, w tym Unia Europejska, zapowiedzieli prace przygotowawcze.  Konferencja powinna zakończyć się przyjęciem traktatu, który wprowadzającego ułatwienia dostępu do utworów drukowanych (książek i prasy) dla osób niewidomych i niedowidzących oraz osób z niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi swobodne korzystanie z materiałów drukowanych.